Cinabka waxaa loogu yeeraa “boqoradda miraha” sababtoo ah waa mid ka mid ah cuntooyinka ugu nafaqada badan miraha ama qudaarta.
Ilaa 8,000 oo sano ka hor, dadku waxay markii ugu horreysay ku beerteen geed canab ah halka hadda loo yaqaan Bariga Dhexe.
Maanta, 72 milyan oo tan oo cinab ah ayaa sannad kasta laga beeraa adduunka oo dhan,inta badan si loo soo saaro khamriga. Sannad kasta,7.2 trillion gallon oo khamri ah ayaa la soo saaraa aduunka.
Cinabku waa il qani ah oo laga helo fiitamiinada A, C, iyo B-complex, iyo macdano ay ka mid yihiin kalsiyum, magnesium, boron, manganese, iron, selenium iyo potassium.
Canabku waxay awood u leeyihiin inay ka hortagaan xinjirowga dhiigga sababtoo ah awoodda ay u leeyihiin inay kordhiyaan heerarka nitric oxide ee dhiigga sidaas darteed waxay si fiican u ilaaliyaan wadnaha iyo habka wadnaha iyo xididdada dhiigga.
Dhab ahaantii, cilmi-baarisyadu waxay muujinayaan in qaadashada casiirka cinabka dhexdhexaadka ah ay ka ilaalin karto cudurrada wadnaha, sonkorowga, iyo xitaa kansarka.
Sida laga soo xigtay Waaxda Beeraha ee Mareykanka (USDA), hal koob oo canab ah oo casaan ama cagaar ah oo miisaankeedu yahay 151 garaam (g) ayaa ka kooban nafaqooyinka so socda.
• 104 kilocalories
• 1.09 g of protein
• 0.24 g of fat
• 27.33 g of carbohydrate 23.37 g is sugars
• 1.4 g of fiber
• 288 mg of potassium
• 15 milligrams (mg) of calcium
• 0.54 mg of iron
• 11 mg of magnesium
• 30 mg of phosphorus
• 3 mg of sodium
• 0.11 mg of zinc
• 4.8 mg of vitamin C
• 22 micrograms (mcg) of vitamin K
• 3 mcg of folate
Faa iidoyinka caafimad ee cinabka
1: Waxaa laga yaabaa inay kaa caawiso dhimista kolestaroolka.
Isku-dhafka laga helo canabka ayaa laga yaabaa inay ka hortagaan heerarka sare ee kolestaroolka iyagoo yareynaya nuugista kolestaroolka
Daraasad 8 toddobaad ah oo lagu sameeyay 69 qof oo leh kolestarool sare, cunista 3 koob (500 garaam) oo canab cas ah maalintii ayaa caawisay hoos u dhigista wadarta guud iyo LDL ( subagowga xun) heerka kolestaroolka.
Antioxidants ku jirta canabka ayaa laga yaabaa inay ka difaacdo noocyada kansarka qaarkood
daraasad 2-usbuuc ah oo lagu sameeyay 30 qof ayaa lagu ogaaday in kuwa ka weyn da’da 50 ee cunay 0.3-1 rodol (150-450 garaam) oo canab ah maalintii ay la kulmeen hoos u dhaca calaamadaha khatarta kansarka mindhicirka.
3). Cinabku Wuxu faa’iido u leedahay caafimaadka indhaha.
Daraasad tijaabo ah, ayaa lagu ogaaday inuu cinabku ka ilaaliyo unugyada retina ee isha bini’aadamka iftiinka cadceeda ultraviolet A (UVA). Tani waxay hoos u dhigi kartaa halista cudurada da’da la xiriirta ee indhaha macular degeneration (AMD),
- Cunista canabka waxay kor u qaadi kartaa xusuusta iyo caafimaadka maskaxda.
Daraasad 12-usbuuc ah oo lagu sameeyay 111 qof oo waaweyn oo caafimaad qaba, qaadashada 250 mg oo canabka ah maalin kasta waxay si weyn u wanaajisay dareenka, xusuusta, iyo luqadda, dadkaas.
Daraasad kale oo lagu sameeyay dhalinyaro qaangaar ah oo caafimaadka qaba ayaa muujisay in cabbitaanka 7.8 wiqiyadood (230 mL) oo casiir canab ah ay wanaajisay niyadda iyo xawaaraha xirfadaha xusuusta la xiriira 20 daqiiqo ka dib isticmaalka.
5). Waxaa laga yaabaa inay taageerto caafimaadka lafaha Canabka waxaa ku jira macdano badan oo lagama maarmaan u ah caafimaadka lafaha – oo ay ku jiraan potassium, manganese, iyo fiitamiinada B, C, iyo K, kuwaas oo ka caawiya ka hortagga lafo-beelka, ama lafa-jajabka xaaladaha oo keena in lafuhu jilicaan.
Intaa waxaa dheer, cilmi-baarisyada xayawaanka iyo bani-aadmigu waxay muujinayaan in ay hagaajin karto cufnaanta lafaha.
Intaa waxaa dheer, daraasad 2-sano ah oo lagu sameeyay haween dhalmo days ah (postmenopausal) ayaa muujisay in qaadashada 75 mg ee laba jeer maalintii ay wanaajisay cufnaanta macdanta lafaha iyo hoos u dhigista lafaha, yaraynta khatarta jabka weyn iyo jabka miskaha.
6). Waxay yareeyaan calaamadaha gabowga waxayna kor u qaadaan cimriga dheer.
Cilmi-baaristu waxay muujinaysaa in ay dib u dhigi karto calaamadaha gabowga iyadoo la jaanqaadaysa saameynta faa’iidada leh ee xaddidaadda kalooriga, sida yareynta cadaadiska oksaydhka, kor u qaadista iska caabbinta cadaadiska, iyo hagaajinta jawaab-celinta bararka.
7). Canab Wuxu faa’iido u leedahay caafimaadka maqaarka iyo timaha waxa laga yaabaa in ay saamayn badan oo ilaalin ah ku yeelato maqaarkaaga iyo timahaaga.
Daraasad xayawaan lagu saameyay waxay muujinayaan in saameynta ee soosaarka collagen ay kor u qaadi karto bogsashada dhaawacyada degdega ah.
8). Canabku Waxaa laga yaabaa inay yeelato saameyn lid ku ah buurnaanta. Cayilka ayaa kordhin kara halista xaalado caafimaad oo badan, oo ay ku jiraan sonkorowga, cudurada wadnaha, iyo kansarka.
Waxaa xusid mudan, anthocyanins ee canabka ku jira waxay yeelan karaan saameyn liddi ku ah buurnaanta. Daraasadaha lagu sameeyay jiirka oo lagu quudiyo cunto dufan badan ayaa muujinaya in anthocyanins laga yaabo inay xakameeyaan korodhka miisaanka jidhka oo ay yareeyaan dufanka beerka .
Intaa waxaa dheer, cilmi-baaris lagu sameeyay xayawaanka ayaa lagu ogaaday in proanthocyanidin laga soosaaray canabka ay kordhin karto heerarka hoormoonka buuxa ee GLP-1, kaas oo hoos u dhigi kara rabitaanka cuntada oo yareyn kara qaadashada cuntada.
9). Waxaa laga yaabaa in calool-istaagga ay yareyso Calool .
Isbeddellada cuntada sida kordhinta fiber-ka iyo qaadashada dareeraha ayaa lagama maarmaan u ah socodka Caloosha.
. Fiber-ka ku jira miraha oo dhan sida canabka ayaa si weyn u wanaajin kara calaamdaha calool-istaagga iyadoo yaraynaysa wakhtiga ay saxarada ku qaadanayso si aad xiidankaaga u gudubto, iyo sidoo kale korodhka miisaanka saxarada iyo dhaqdhaqaaqa maalinlaha ah, marka la barbar dhigo casiirka khudradda.
Intaa waxaa dheer, canabku waa 81% biyo, markaa waxaa laga yaabaa inay kaa caawiyaan inaad gaarto yoolalkaaga si ay calooshu ku socoto.
10). Daraasado la Sameeyay waxay muujiyeen in isticmaalka cinabka ay hoos u dhigtay khatarta kansarka maqaarka 74%, khatarta kansarka qanjirka ‘prostate’ 62%, iyo kansarka dhiigga (ie. leukemia) 43% dadka.
11). Cinabka ayaa sidoo kale si yaab leh ugu filan inay la dagaalamaan suuska ilkaha waxayna joojin karaan fayraska ku jira marinka ilkaha.
12). Sonkorowga
Sannadkii 2013, natiijooyinka daraasad lagu daabacay BMJ ayaa soo jeedisay in miraha qaarkood, laakiin aan ahayn casiir, laga yaabo inay yareeyaan khatarta la aamini karo ee nooca 2 ee sonkorowga ee dadka waaweyn.
Intii lagu guda jiray daraasaddan, oo ay ku lug lahaayeen 187,382 kaqeybgalayaasha waxayna socotay 22 sano, 6.5 boqolkiiba kaqeybgalayaashu waxay qaadeen cudurka macaanka.
Si kastaba ha ahaatee, kuwa cunay saddex xabbo todobaadkii blueberries, canab, sabiib, tufaax, ama isteroberi waxay lahaayeen boqolkiiba 7 khatarta ah nooca 2 ee sonkorowga marka la barbar dhigo kuwa aan u cunin qudaartaas si maalinle ah.
Fiiro gaar ah.
Kooxda loo yaqaan Kooxda Shaqada Deegaanka (EWG) waxay soo saartaa liis sanad walba ah miraha iyo khudaarta leh heerarka ugu sarreeya ee haraaga sunta cayayaanka, oo loo yaqaan Dirty Dozen. Canabka ayaa hadda ku jira lambarka 6 liiskan. Iibsashada canabka dabiiciga ah waxay yarayn kartaa halista soo-gaadhista sunta cayayaanka.
Beta-blockers waxaa badanaa loo qoraa dadka leh cudurrada wadnaha. Waxay keeni karaan in heerka potassium uu ku bato dhiigga. Dadka isticmaala beta-blockers waa inay si dhexdhexaad ah u isticmaalaan cuntooyinka ay ku badan tahay potassium-ka.
والعلم عند الله.
W/Q: Abdirashid Mohamed Kaahin Dr-Dalab